Paneldiscussie Open Dag: Zijn batterijen voor opslag van windenergie de toekomst?

De Open Dag van De Windvogel begon met een paneldiscussie over de mogelijkheden van tijdelijke opslag van energie. Het elektriciteitsnet raakt op piekmomenten overbelast. Megabatterijen kunnen tijdelijk elektriciteit opslaan om het vervolgens te gebruiken in het productieproces of terug te leveren aan het elektriciteitsnet. 

Door de toepassing van een batterij kan de piekbelasting veroorzaakt door duurzame energiesystemen, zoals zonnepaneelinstallaties, beter worden verdeeld en voorkomt congestie op het netwerk. Panelleden Emiel van Druten (gespreksleider), publicist Thijs ten Brinck, Michiel Roelofs van Emmet Green en Lars Rupert van Giga-storage wegen de voors en tegens tegen elkaar af.

” Is batterijopslag nodig nu en in de toekomst?”

Michiel: “Dat we een opslagvraagstuk hebben is zeker. Batterijen zijn niet de enige oplossing. Het moet een mix worden van opslag media want er is veel stroom op te slaan op allerlei verschillende momenten en plekken. Er zijn veel manieren om stroom op te slaan zoals de bekende loodzuur accu, of lithium-ion, maar ook redox batterijen of opslag in waterstof. Met stroom opslaan kun je geld verdienen, het is een markt. Je ziet ook dat batterijen steeds goedkoper worden.”

Thijs: “Ik ben natuurlijk niet tegen batterijen, maar het is voor grootschalige opslag nog te vroeg. Grote overschotten stroom komen nog te weinig voor om batterijen rendabel te maken. De batterijen staan dan en groot deel van de tijd niks te doen.”

Lars: “We zijn volgens mij al veel te laat voor grootschalige opslag en hadden al eerder moeten inzetten op grootschalige batterijen. De huidige netten zijn vol, Liander geeft aan dat er niets kan worden aangesloten. Dit heeft naast een impact op de energietransitie ook een grote economische impact. Batterijen hadden hier een belangrijke rol kunnen spelen.”

Michiel: “Batterijen hebben een groot voordeel voor elektriciteitsnetten. Via Smart grids kunnen we congestie verminderen door slim gebruik te maken van batterijen in het net om pieken op te vangen. Op één aansluiting kun je zon en wind combineren met een batterij, dan zijn minder en minder dikke kabels nodig om stroom te transporteren, en de stroom blijft lokaler door de batterijen. Ik zie veel voordelen.”

Lars: “Omdat een groot deel van de energiemix uit zon en wind gaat bestaan, zullen er veel pieken en dalen zijn. Die kun je ondervangen met batterijen. Onze batterij van 12 MW heeft nog nu nog maar 1 uur opslag capaciteit. We werken aan grotere batterijen. Ons volgende project is een nieuwe batterij van 24 MW, die is operationeel in 2022. De komende jaren zal er meer stroom moeten worden opgeslagen, door de toename van de fluctuerende stroomproductie.”

Thijs:  “Wat nog veel eenvoudiger en goedkoper is -zoals nu praktijk is- bij een piek aan stroom de productie even stil te zetten waardoor investeren in kostbare accu’s nog niet nodig is.”

Lars geeft een voorbeeld van een gesloten distributiesysteem: “een privaat elektriciteitsnet dat gezamenlijk een aansluiting heeft op het nationale elektriciteitsnet en waar samen gebruik wordt gemaakt van een grote aansluiting. Op het nationale net aansluiten van bijvoorbeeld 80MW wind, 40MW zon en een36MW batterij, vraagt bij Liander of TenneT een aansluiting van de topproductie van samen 156 MW. Dit is een kostbare grote aansluiting en die kan kleiner zijn door de pieken weg te nemen door batterijopslag. Hierdoor kunnen deze partijen ineens worden aangesloten op een aansluiting van 50MW, dan is er ineens een businesscase. Dit wordt gedaan in een gesloten distributiesysteem maar kan eigenlijk ook op het gewone elektriciteitsnet.”

Thijs: “Dit is inderdaad een oplossing maar voor slechts enkele momenten en situaties.”

‘Zou een batterij nuttig zijn voor onze Amstelvogel?

Michiel : Een ‘batterij erbij’ is toch wel een slim idee voor efficiënt netbeheer en met drukte op de kabelaansluitingen wordt dat steeds interessanter. De netbeheer heeft in steeds meer regio’s beperkingen door het bereiken van de maximale doorstroming.”

Lars:  “Bij de 2MW-Amstelvogel kun je maar een kleinere batterij bijplaatsen; een vermogen van ongeveer zes maal de topproductie plus een opslag van maximaal 2MWh is nodig.“

Michiel illustreert het opladen van een batterij door een vergelijking met een fles waarbij de snelheid van doorstroming afhangt van de grootte van de flessenhals. Hoe nauwer de flessenhals hoe minder snel de batterij ontlaadt en oplaadt.

Willen we voor huiseigenaren subsidie op de aanschaf van thuisbatterijen?

Thijs: “Ja, een batterij heeft nu een lange terugverdientijd. Voor thuisbatterijen is dat in Nederland tot 35 jaar met een geschatte levensduur van 15 jaar. Dan is er dus geen businesscase. In Duitsland, waar geen saldering geldt, werkt de hoge energieprijs veel beter door voor batterijen. Daarom zou een aanschafsubsidie zoals bij warmtepompen goed werken, en dan stoppen we met saldering.”

Lars (lachend): ”Nee, ik ben principieel tegen subsidies, ook tegen een aanschafsubsidie op thuisbatterijen.”

Thijs: “Ik blijf bij mijn eerdere punt: je kunt heel veel andere dingen met de stroom en met het geld. De thuisbatterij staat daar groot deel van de tijd te staan en kost veel grondstoffen om te produceren. We kunnen veel beter investeren in boilers als warmteopslag, die gebruik je veel vaker. Accu’s helpen grosso modo onvoldoende naar schoon en duurzaam en accu’s zijn maar enkele momenten per jaar nuttig.”

Welke investeringsmodellen zijn er voor coöperaties?

Energie coöperaties hebben op verschillende schaalniveaus te maken met opslag bij hun projecten: bijvoorbeeld bij zonnepanelen op woningen, grotere zonnedaken op boerenschuren, zonneweiden en windmolens. De opslag varieert dus van thuisbatterij tot giga opslag. Wat is een slimme manier om de businesscase van een batterij rond te rekenen?

Lars: “De overheid moet veel meer barrières weghalen. De belastingwetgeving houdt de transitie tegen met dubbele energiebelasting en dubbele transportkosten. De energieprijs voor ‘vieze energie’ moet eigenlijk hoger in plaats van de belasting op alle energie te verhogen, maar overheid wil dat niet. ”

Michiel: “Batterijen zijn niet de enige oplossing. Het moet een mix worden van opslag media en smart grids, maar we moeten ook veel slimmer elektriciteit gaan gebruiken. Als de zon schijnt en als de wind waait de wasmachine aanzetten. Daar kunnen coöperaties mee aan de slag.”

Thijs: ‘’Als de energietransitie met zon en wind doorzet, zullen ook batterijen steeds meer toegepast worden,  maar voor nu: geldt ook voor coöperaties  dat zij met investeringen in opwek en duurzame warmte meer CO2-reductie kunnen boeken.”

Michiel: “Klopt dat het probleem nog niet zo groot is, maar als je nu niet ontwikkelt en innoveert, ben je straks te laat. “

De drie deelnemers van het panel en de gespreksleider worden bedankt door bestuurslid Michiel Bron met een fles rode wijn, als illustratie van de werking van een batterij.

---

Wie is wie in de paneldiscussie?

Emiel van Druten is vandaag gespreksleider en in het dagelijks leven PhD kandidaat ‘Agent-based energy transition models’ aan de TU Eindhoven.

Michiel Roelofs is oprichter van Emmett Green en heeft daarvoor gewerkt bij Stedin Asset Management. Emmett Green ontwikkelt batterijen voor zon op dak, zon op land en zon op water, stuurt smart grids aan en financiert assets zoals GDS, batterij en e-boilers. Emmett Green is (mede)eigenaar van een aantal 1,2 MW-batterijen.

Lars Ruperts is met Maarten Quist (Windvogellid) en Ruud Nijs oprichter van het energieopslagbedrijf Giga Storage in Ouderkerk aan de Amstel. Zij hebben het project GIGA Rhino ontwikkeld. GIGA Rhino is het grootste opslag project van Nederland met 12MW vermogen en is aangesloten bij het Windpark “de Neushoorntocht”.

Thijs ten Brinck is publicist bij Wattisduurzaam.nl en adviseur voor duurzame aanbestedingen in grond-, weg- en waterbouw.