Communiceren bij coöperatieve windprojecten

Tessa Felix en Inge Verhoef tijdens het Evenement HIER opgewekt

Windprojecten hebben niet alleen een grote impact op het klimaat, maar ook op de directe omgeving. Het communiceren met betrokkenen – van partners tot omwonenden – is een continu proces. Waar kunnen energiecoöperaties bij hun communicatiestrategieën op letten? Tessa Felix, communicatiemedewerker van Windunie en Inge Verhoef, communicatiemedewerker en projectontwikkelaar bij De Windvogel vertellen tijdens het Evenement HIER opgewekt over hun communicatie-ervaringen binnen coöperatieve windprojecten. In dit artikel leest u al hun tips en adviezen.

Mensen voelen zich mentaal eigenaar van het gebied waar ze wonen. Ze accepteren het niet als er zomaar iets in ‘hun achtertuin’ gebeurt; ze willen nauw betrokken zijn. Een goede communicatiestrategie kan dit traject vergemakkelijken. Want één ding is zeker: je hebt elkaar nodig. Door het windproject in zijn bredere context te plaatsen, kan meer begrip ontstaan volgens Verhoef: “Die windmolen is slechts een middel, het echte doel is het verduurzamen van de hele omgeving. Of dit nu via zonnevelden, wind of recreatie is. Dit gezamenlijke doel is je verbindende factor.”

Van informeren naar betrekken
Omwonenden willen graag betrokken worden, maar ook zelf input leveren. Een eerste stap is het goed in kaart brengen van de eigenschappen van de omgeving. Daar kunnen communicatiedoelen op worden afgestemd. Windprojecten zijn veelal op te delen in vijf fasen, met iedere fase z’n eigen communicatiestrategie.

Mobiliseren in de voorfase (1)
De voorfase draait om het mobiliseren van mensen en politiek. Zo ga je onder meer het gesprek aan over gemeentelijke energieambities. Vage ambities bemoeilijken de communicatie omdat de onderbouwing extra scherp moet. “Soms is het gemeentelijk beleid dat zij het project in handen houden. Als energiecoöperatie heb je dan minder invloed op het proces of het te vertellen verhaal. Binnen de samenwerking laat je dan zien wat de voordelen zijn als de inwoners de windturbines mede-ontwikkelen”, zegt Verhoef. Een manier om dat te doen is om invloed te krijgen op bestaande energievisies en daar de inwonersparticipatie vastleggen. Zijn er al beleidsdocumenten met locatievoorkeuren? “Zo niet, dan kun je aangeven dat je als energiecoöporatie graag samen met de inwoners wilt kijken wat mooie plekken zijn”, aldus Verhoef.

Betrekken in de planfase (2)
In de planologische fase moet veel gebeuren. Zoals het milieueffectenonderzoek, vergunningaanvragen en bepalen waar de windturbines precies komen te staan. “Stakeholders moet je hier stap voor stap in meenemen. In grote projecten gaat dat samen met het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, de provincie en de gemeente(s). Bij kleine projecten met gemeente en provincie. Samen bespreek je hoe je gaat communiceren, maar ook hoe je de omgeving een rol geeft in het project”, zegt Felix. Door het gesprek aan te gaan met alle verschillende stakeholders wordt duidelijk wie wat belangrijk vindt. Hierop kan per doelgroep een strategie worden opgesteld.

Communicatie in de planfase
Voorbeelden van communicatie in deze fase:
• Organiseren van keukentafelgesprekken,
• Inloopbijeenkomsten
• Windmolenexcursies.
• Werken met omgevingswerkgroepen en ambassadeurs.

Betrokken blijven in de aanbestedingsfase (3)
Op het moment dat de vergunningen onherroepelijk zijn, kun je als energiecoöpora-tie leden gaan werven. In de aanbestedingsfase gebeurt er veel achter de schermen: van de aankoop van turbines tot het regelen van het stroomcontract. Houd de om-geving hierbij betrokken. “Beslissingen over belangrijke aankopen maak je samen met je leden. Ook zijn in deze fase de lokale bedrijven een belangrijke doelgroep om te betrekken. Misschien zit in het gebied namelijk wel lokaal de samenwerking”, zegt Felix.

Omgeving op de hoogte houden:
Voorbeelden van manieren om de omgeving op de hoogte te houden:
• het opstarten van werkgroepen
• een windjournaal, waarbij je via interviews laat zien wat achter de scher-men gebeurt.

Communiceren in de bouwfase (4)
In de bouwfase pak je als energiecoöporatie de actieve rol voor het opbouwen en versterken van banden. Interactiviteit is hier volgens Felix het sleutelwoord: “Je bouwt in mensen hun achtertuin. Door interactief te communiceren blijft iedereen geïnformeerd over de voortgang, maar ben je ook een klankbord voor mensen om zaken terug te koppelen of meldingen te maken.”

Manieren om interactief te communiceren:
• werken met een website of app
• inloopspreekuren
• het organiseren van excursies naar de bouwplaats.

Exposure in de exploitatiefase (5)
Successen vier je samen. Het moment dat een park open gaat is een mooi communi-ceermoment met de buitenwereld. Misschien gaat er een bezoekerscentrum open of zijn er nieuwe voorzieningen in het gebied. Betrek de betrokkenen en mensen in de omgeving via een feestelijke viering. Laat de voordelen zien van je eigen windmolens, zowel het rendement op investeringen door inwoners als de buurtprojecten die je met de opbrengst kunt realiseren.

Omgaan met (politieke) weerstand
Bij nieuwe projecten krijg je ook te maken met weerstand. Een vaak gehoorde opmerking is: waarom moet dat in mijn achtertuin? “Probeer niet direct te overtuigen maar te luisteren. Iedereen heeft andere zorgen dus zoek wederzijdse belangen”, zegt Felix.

Soms krijgen duurzame initiatieven een politiek randje, bijvoorbeeld rondom verkiezingstijd. Tegenstanders profileren zich vanaf de start extra sterk, terwijl kennis over windprojecten ontbreekt. Voor je het weet wordt je project op een sidetrack gezet. Om dit te voorkomen moet alle ruis van tafel. “Wij zijn eens met een gemeenteraad bij een ander initiatief gaan kijken ter inspiratie. Ook loont het om personen te zoeken in de buurt of in de politiek die breed gedragen worden en laat ze fungeren als ambassadeur”, zegt Verhoef.

De pers en social media
Vermijd op social media een welles-nietes spel. Loopt het echt uit de hand dan kun je mensen uitnodigen voor een gesprek. Verhoef: “Afhankelijk van de situatie kun je positieve bewoners online op persoonlijke titel laten reageren, of dit vanuit de energiecoöperatie als één geluid doen.”
Ook de pers is een speler die je niet in de hand hebt. “Investeren in warm contact met journalisten helpt. Nodig ze uit bij evenementen en houd ze actief op de hoogte. Ook kun je zelf een advertentie of advertorial plaatsen”, zegt Felix.

Extra communicatietips
• Geef bij de start duidelijke kaders aan waarbinnen betrokkenen kunnen meedenken
• Wees zichtbaar en herkenbaar: maak bijvoorbeeld een website en logo
• Per projectfase is er een andere communicatiestrategie
• Geef voorstanders ook een stem. Bijvoorbeeld door hun verhaal te vertellen op de website of via social media.
• Een inloopavond werkt vaak goed. Hier kun je mensen verspreiden en in kleinere groepen van gedachten wisselen en op zorgen ingaan. Ga samen aan de slag aan thematafels.
• Zorg dat op bijeenkomsten ook onafhankelijke experts rondlopen, zoals een adviseur geluid en slagschaduw. Zij kunnen vanuit hun objectieve rol vragen beantwoorden.
• Laat eens een BN’er aan het woord. Dit kan de angel eruit trekken én extra deelnemers aantrekken.

De presentaties van Tessa Felix en Inge Verhoef zijn te downloaden via de website:
https://www.hieropgewekt.nl/kennisdossiers/communiceren-bij-cooperatieve-windprojecten